EDİRNE BELEDİYE BİNASI TARİHÇESİ

 

Saraya bağlı Osmanlı Devleti yönetimi, yerel sorunların giderilmesinde büyük güçlüklerle karşılaşmaktaydı.

1800'lü yılların başında Avrupa Devletleri’yle ilişkilerini güçlendiren Osmanlı Devleti, burada kent yönetiminde kendisi için yeni bir model olan belediye teşkilatı ile tanıştı.

1854 yılında, İstanbul Beyoğlu altıncı dairesinde, meclis üyeleri arasında yabancı uyrukluların da bulunduğu ilk belediye teşkilatı oluşturuldu ve belediye hizmetlerinin verilip verilemeyeceği denendi.

Bilindiği kadarıyla müstakil olarak Belediye Teşkilatı Edirne'de kuruldu.

Edirne Belediyesi, Hicri 1284, Miladi 1867 tarihinde Cemaziyel Evvel-1280, M.1863 tarihli (Vilayet dahilinde olan şehir ve kasabalarda teşkil olunacak Daire-i Belediye Meclisleri’nin düzenleme şekli ve memurlarının görevleri hakkında) talimata uyularak Edirne Valisi Hurşit Paşa zamanında kurulmuştur.

Edirne’de Belediye örgütü kurulmadan önce, şehirle ilgili işler kadı, yeniçeri ve ihtisab ağaları tarafından yapılmaktaydı.

Edirne'nin ilk belediye başkanının kim olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak kaynaklar ilk belediye başkanı olarak Hicri 1287, Miladi 1870 tarihli ilk Edirne Salnamesi’nde Hayri Efendi olarak gösterilmiştir.

Kaynaklardan edinilen bilgilere göre, belediyenin kurulduğu yıllarda hizmet verebilecek bir binası bulunmamaktaydı. Bu nedenle Edirne Belediyesi, kuruluşunun ilk zamanlarında çalışmalarını şimdiki Tümen Binası’nın yerindeki Halilpaşa ve Gümrük Binası’nın birkaç odasında sürdürmüştür. Daha sonraları 1898’de başkan seçilen Cezzar Dilaver Bey ilk iş olarak belediye binası yaptırmayı düşünmüş ve uygulamaya geçmiştir. Bu binanın, Batı ülkelerinden Fransa’nın başkenti Paris Belediyesi’nin küçültülmüş modeli olduğu söylenmektedir.

1898 yılında temeli atılan şimdiki Edirne Belediye Başkanlığı Binası, iki yıl sonra 1900 yılında tamamlanmıştır. Projesi, Edirne Harbiye Okulu'nda öğretmen olan ve aynı zamanda belediyenin mühendisliğini de yapan Nazif Akanlar tarafından çizilmiştir.  Aynı yıllarda Kaleiçi Semti’nin imar planını hazırlamış olan Nazif Akanlar'ın, mevcut su yolarının iyileştirilmesi ve yeni tesisatın yapılmasında üstün gayretleri olmuştur.    

Kaleiçi imar planı haritası halen Edirne Belediyesi’nde muhafaza edilmektedir.

Belediye Binası, bilindiği kadarıyla 5000 liraya mal olmuştur. Altlı üstlü birer büyük salon ile 10 odadan ibaret olan belediye binasının yapımı sırasında belediyede para olmadığından şehrin zenginlerinden yardım alınmak suretiyle inşaatına başlanmıştır. 1900 yılında da hizmete açılmıştır. 

Belediye Binası, konum olarak tarihsel çekirdek diye tanımlayabileceğimiz, Eski Camii, Üç Şerefeli Camii ve Selimiye Camii üçgeninde, kenti ikiye bölen Talatpaşa Asfaltı’nın kuzeyinde yer almaktadır.

        

Kendinden önceki yapılara saygılı, çağının gereksinimlerine yanıt verecek niteliklere sahip aynı zamanda yönetim binası olduğunu hissettiren mimarisiyle, Edirne Belediye Binası kentteki anıtsal yapılar arasındaki yerini almıştır.

Doğu - Batı ekseninde simetrik olarak planlanmış kare plan etkisi, orta kısımların ifadeli çıkmaları ile bozulmuştur.

Yığma yapı tekniği kullanılarak bodrum, zemin ve birinci kat olmak üzere üç katlı inşa edilmiştir.

Mimar Sinan Caddesi yönünden girilen binanın ön cephesinde kemerle sonlanan yüksek pencereleri, belediye yazısı ve hitap balkonu çarpıcı mimari öğeler olarak tanımlanabilir.

6 mermer merdiven ile ulaşılan ahşap giriş kapısı açıldığında, özgün planı ve estetiği ile sizi üst kata ulaştırılacak 33 adet ahşap merdivenle karşılaşırsınız.

Dilaver Bey, binanın dekorasyonunu, açılış için verilen baloda elde edilen parayla yapmıştır. Dilaver Bey sanatsever bir kişi olduğundan ressamlara tablolar yaptırmıştır. Bu arada, savaşlarda Türk yiğitliğini simgeleyen tarzda tablolar yapan Güzel Sanatlar Okul Müdürü Hasan Rıza Bey’in büyük ebattaki tablolarını satın alarak hem odaları süslemiş, hem de düşünüş yenilikleri getirmiştir. O günden bugüne oldukça uzun bir süre geçmesine rağmen tablolar halen Edirne Belediyesi’nin duvarlarını süslemektedir. (Tıklayınız.)

Edirne Belediye Başkanlığı Binası, işgal yıllarında bazı devlet adamlarının konaklamak için tercih ettikleri yer olmuştur. Bulgar işgali sırasında, Bulgar Kralı Ferdinand belediye binasında konaklamıştır. Bu süre içinde belediye hizmetleri sanat okulunda sürdürülmüştür. Yunan işgali sırasında da Yunan Kralı Konstantin’in oğlu Kral I. Aleksandros (1 Ağustos 1893 - 25 Ekim 1920), 1917-1920 arasında hüküm süren Yunanistan kralı belediye binasında kalmıştır. Sultan Mehmet Reşat da 1910 yılında Edirne'ye yaptığı ziyarette de aynı mekânı kullanmıştır.

Ayrıca Atatürk, Edirne’yi ziyaret ettiği 21-25 Aralık 1930 tarihinde bu binada misafir edilmiştir. Bu tarihi anıyı saklayan odanın aynen korunması sağlanmakta, o güne ait resim, eşya ile Atatürk’ün Edirne’ye gelişi ile ilgili fotoğrafları sergilenmek suretiyle belediyece 21 Aralık 1978 günü Atatürk Odası olarak düzenlenmiş ve ziyaretçilere açılmıştır. (Tıklayınız.)

Edirne Belediye Başkanlığı Binası, inşa edildiği yıllarda, şuandaki bahçesi ve bu bahçe içinde bulunan diğer hizmet binaları bulunmamaktaydı.

1911 yılında belediye binasının yanındaki evler ve önündeki dükkânlar kamulaştırılmış, batı yönündeki küçük bahçe genişletilerek, güneyine o zamanın Eski Sağlık Müdürlüğü Binası inşa edilmiştir. Yapımından sonra uzun yıllar belediye su işletmesinin hizmet verdiği bu bina, bir süre de Kırkpınar Evi; daha sonra da Belediye Sağlık İşleri Birimi olarak hizmet vermiştir. 2015 yılı itibariyle de Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü hizmet binası olarak kullanılmaktadır.